Fair pay voor popmuzikanten

Fair pay voor popmuzikanten

Het is dramatisch gesteld met de vergoedingen voor live-optredens. Dat bleek uit het onderzoek dat is gedaan naar aanleiding van een ketentafelgesprek over live-popmuziek waar onder andere onze voorzitter Arriën Molema en bestuurslid Rita Zipora aan deelnamen, om te komen tot heldere afspraken over gepaste en eerlijke beloning. Optredens voor artiesten in de opkomende fase leveren vaak slechts 1/4e op van wat fair pay zou moeten zijn, en 1/3e van het minimumloon. Om de vergoeding eerlijk te krijgen moet er jaarlijks € 7,8 miljoen bij. De onderzoeksresultaten zijn op Noorderslag in Groningen door Rita en Will Maas (Kunstenbond) gepresenteerd aan staatssecretaris van Cultuur en Media Uslu. Wat hebben wij aan dit onderzoek? Rita legt uit. 

Laten we beginnen bij het begin: wat is fair pay eigenlijk? 
"Tja, dat wisten we tot nu toe nooit! Het gaat in de cultuursector al jaren over de Fair Practice Code, waar fair pay een onderdeel van is. Maar er was nooit een concreet antwoord op de vraag, wat is fair pay, of beter nog: hoeveel is fair pay. En juist in de popsector is die vraag lastig te beantwoorden omdat je duidelijk wil krijgen wie er professioneel is en wie niet. Dat onderscheid is in de klassieke muziek bijvoorbeeld duidelijk: je moet in elk geval afgestudeerd zijn aan een conservatorium. Maar in de popmuziek hoeft dat niet, en tegelijkertijd zijn er toch duidelijke verschillen tussen beginnende acts en mid-career acts. Daarom hebben we een online tool gemaakt die aan de hand van 11 objectieve criteria (van streaming cijfers tot hoeveelheid optredens, van prijzen tot media aandacht) een beeld moet geven van de fase waar een artiest in zit. Het gaat van starting-up naar upcoming, en door naar developing en mid-career. Dat hangt samen met een betaling die we "fair" vinden voor de fase waarin je zit. Een beetje zoals een CAO, waarin ervaring en opleiding ook meetellen voor het loon dat je krijgt."  

Hoe is de ketentafel popmusici tot stand gekomen?
"Door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is er geld beschikbaar gesteld voor Platform ACCT. Dit is een platform om de arbeidsmarktpositie van zzp'ers in de cultuursector te verstevigen. Deze ketentafel is onderdeel daarvan: om met een diverse partijen (vertegenwoordigers van poppodia en van auteursverenigingen uit de sector zelf te onderzoeken wat de fair practice code nou concreet gezien betekent. Want podia die subsidie krijgen moeten deze code onderschrijven, maar weten niet wat fair pay eigenlijk betekent - en betalen heel vaak veel te weinig aan artiesten (en soms niets). En nu hebben we dat inzichtelijk gebracht." 

Hebben jullie bewust gekozen om je te richten op gages voor liveoptredens en niet op alle inkomsten van een popartiest?
"Ja. De inkomsten van een popartiest zijn niet simpel bij elkaar op een hoop te gooien, doordat het per artiest heel verschillend is (van live tot auteursrechten, van masterrechten tot syncs). En we merken soms ook dat in discussies over (bijvoorbeeld) lage inkomsten op streaming men zegt dat artiesten hun geld toch wel met live verdienen. Andersom wordt er in discussies over live muziek gezegd dat artiesten tegenwoordig zoveel verdienen aan streams. Dus we wilden die wirwar ontkluwen en zijn begonnen met live. Juist ook omdat de poppodia subsidie ontvangen en dus de Fair Practice Code moeten volgen. Bovendien is de VNPF (vereniging voor poppodia en festivals) ook een stevige aanjager geweest van de ketentafel, omdat de podia dus met een goed verhaal naar subsidienten moeten komen over de Fair Practice Code."

Het resultaat van het onderzoek was: er moet jaarlijks € 7,8 miljoen bij om popmuzikanten eerlijk te kunnen betalen. Dit is gigantisch! Wat was jouw reactie?
"Nou, ik vind het eigenlijk niet heel veel. Tuurlijk, het is een hoop geld. Popmuziek krijgt jaarlijks veel minder subsidie dan bijvoorbeeld klassieke orkesten en theater, en in dat licht is 7,8 miljoen ook veel. Maar als je het afzet tegen de subsidies in het algemeen én als je kijkt naar hoeveel geld er in de gehele muziekindustrie omgaat, dan valt het wel weer mee. Daar zou je toch de handen voor op elkaar moeten kunnen krijgen. Maar het lastige is: het is 7,8 miljoen jaarlijks, niet eenmalig." 
  
Hoe reageerde de staatssecretaris Uslu hierop?
"Eigenlijk best goed. Ze heeft geld gealloceerd voor fair pay in de cultuursector. Dat is 34 miljoen structureel (dus per jaar) maar dat is voor de hele cultuursector, dus ze zal niet toezeggen op "ons" hele bedrag. Maar tot nu toe heb ik nog geen minister of staatssecretaris meegemaakt die zo bezig is om de positie van makers te verbeteren." 

Welke afspraken zijn er gemaakt? Wat verwacht je dat er nu gebeurt?
"De afspraak is dat we met haar (Uslu) om tafel gaan. Wij hadden namens BAM! Popauteurs al een koffie-afspraak staan in maart - die zal zeker ook over fair pay gaan. Daarnaast zijn we via platform ACCT aan het kijken naar de vervolgstappen. We denken er bijvoorbeeld aan om meerdere fondsen (publiek en privaat) industrie en overheidsgeld bij elkaar te brengen."  

Welk advies kan je popmuzikanten geven als zij zelf hun shows boeken?
"Lees het rapport! Want als je dit leest, dan wordt voor het eerst inzichtelijk hoeveel tijd je eigenlijk aan optreden kwijt bent en wat dat onder aan de streep betekent. Ik wist bijvoorbeeld zelf niet dat heel veel muzikanten aan optreden nog niet eens minimumloon en soms zelfs geen bijstand verdienen. Dat is toch schrikken. Ik hoop dat dit rapport en de "tool" een onderbouwing kunnen zijn om in te zetten op hogere gages. We merkten bij de ketentafel ook dat de poppodia niet altijd weten wat er allemaal aan kosten nog van af gaat bij een act of artiest. Dus laat het ze maar weten, onderbouw waarom je meer geld moet verdienen met en optreden."